Over het voormalige oude Patrimonium, bij de oudere Leerdammers bekend als 'De Rooie pannen-buurt', kan men wel een boek schrijven. Harm beperkt zich echter tot een korte terugblik van voor en na de laatste wereldoorlog.
Het Patrimonium was een kinderrijke wijk. In bijvoorbeeld de Laman Tripstraat, waar nogal wat grotere gezinnen in kleine woningen woonden, speelde het kinderleven zich voornamelijk af op straat. Als de scholen uit waren, was het buitenspelen, want binnen was weinig plaats. Naar gelang welke spelletjes er in de mode waren, was het knikkeren, piktollen, touwtjespringen, enzovoort. Last van auto's had men toen nog niet, hooguit kwamen de groente- of melkboeren met de hondenkar of hittenkar door de straat.
De grotere jongens sloten zich aan bij de jeugdige werklozen die hun vermaak op het zogenaamde 'oevertje' zochten. Een verhard stuk grond, waar na de oorlog de 'Milento' (Middenstands Lentetentoonstelling) op werd gehouden en nu een groenstrook en fietspad is, langs de Provinciale weg. Daar werd gevoetbald, dat de stofwolken omhoog vlogen en de bal regelmatig in de ene of andere vliet dobberde. Soms werd het veld 'vergroot' (effe de stenen verzette) met een stuk openbare weg. Want het enige wat voorbij kwam was een paard en wagen met hooi of met kratten flessen, die ter verzending naar het station werden gereden.
's Avonds was het opzoekertje spelen, in de stegen achter de woningen. Die stegen stonden met elkaar in verbinding. Dit spel was vaak tot grote ergernis van de bewoners. Getracht werd door het afsluiten van de stegen in het midden en het aanbrengen van prikkeldraad hieraan een einde te maken. Maar dat lukte niet, het spel ging gewoon door, desnoods via de tuinen.
Aan het eind van de Tripstraat kwam men in de Jeekelstraat. Daar dreven Janus en zijn vrouw een kruideniers- en snoepwinkeltje in de woonkamer. Janus laadde iedere week zijn waren op de transportfiets en reed naar de markt in Gorinchem om daar zaken te gaan doen. De buurman van Janus, een Fries, probeerde wat te verdienen met het uitventen van aardappelen. 's Morgens trok hij er dan ook met een beladen kruiwagen op uit. "Of hij wat verkocht? Mij onbekend. Maar hij deed in ieder geval wat."
Overigens waren er meer zakenmensen, dat waren reeds gevestigde winkels: in de dr. Kuyper- en Patrimoniumstraat kruidenierswinkels, voorts waren er nog een bakkerij en een slagerij. De laatste bestaan nog steeds! En laten we één zakenman niet vergeten: Ome Henk. Hij was met zijn kraam iedere zaterdagavond in de Fonteinstraat, op de markt te vinden. Hij verkocht rook- en snoepwaren.
De kapper aan de Tiendweg had zijn hele woning tot een bedrijf ingericht. De woonkamer was de knip- en scheersalon. Voor 15 cent werden de kinderen geknipt, de ouderen voor 35 cent, scheren 10 cent. Extra diensten zoals oren uitknippen en dergelijke 5 cent. De voorkamer was ingericht voor de verkoop van sigaren, sigaretten en andere rookwaren. Ook kon men de 100.000 bij hem winnen, maar dan moest men eerst wel een staatslot kopen.
Voor we van het zakenleven afstappen, nog iets over Hannes. Hij had zijn winkel op de hoek van de Tripstraat en de Patrimoniumstraat. Hij verkocht kruidenierswaren, aardappels, groenten en fruit. De winkelverkoop werd door zijn vrouw verzorgd. Zelf trok Hannes er met de hittenkar op uit. Hij ventte met aardappelen, groenten en fruit. Toen de man wat ouder en gebrekkig werd, werd hij 's morgens door zijn huisgenoten goed ingepakt en op de bok van de groentenkar gehesen. Hij fungeerde als voorman. De verkoop van de spullen werd door een ander verzorgd.
Ongetwijfeld zullen we nog wat zakenlieden vergeten, de slager, Teeuw de smid, Chris met zijn negotie. Maar hier willen we toch stoppen met het zakenleven in deze wijk.
Op het hoekje van de Tiendweg woonden de ouders van Harm, de spoorman en zijn gezin. Dat hoekje werd in die jaren gebruikt als 'praathoek', nu zou men zeggen 'hangplek', voor werklozen. Op deze plek werd de sport en de politiek besproken. De moeder van Harm zei vaak: "Dat die mensen daar staan is niet zo erg, maar ze moeten niet vlak voor het raam gaan staan en niet zo hard praten en stampen."
Laten we nu maar stoppen over de Rooie pannenbuurt, er is nog zoveel te vertellen over de schilder Rembrandt, de Zaagclub, enzovoort.
--------------------------------------------------------------------------------
Uit de Gecombineerde van 1953
6 Januari, Arkel. Gegund
De bouw van een koelhuis en bewaarplaats voor fruit, voor rekening van dhr. Van Dijk is opgedragen aan de heer P. van Daalen, metselaar en aannemer.
16 Januari, Leerdam
C. v.d. Weteringh Jr. kampioen Damdistrict 'Leerdam'.
Door de laatste wedstrijd tegen B. van Dam remise te spelen is C. v.d. Weteringh Jr. kampioen van het Damdistrict Leerdam, wat zeker een fraaie prestatie is.
10 Februari, Deil. Veestapel afgemaakt
Daar er mond- en klauwzeer op het bedrijf van de Gebr. van M. in de Zoetenhoek was uitgebroken, is de gehele veestapel, in totaal achttien koeien en een paar varkens, weggehaald om afgemaakt te worden.
24 Februari, Nieuwland
Vrijdag is het echtpaar Nederveen geëmigreerd naar Canada. De zeereis wordt gemaakt met de Grote Beer. Wij wensen onze dorpsgenoten in hun nieuwe vaderland veel succes toe.
14 Maart, Leerdam. Stierenkeuring
De keuring van stieren, ingevolge het stierenreglement van Zuid-Holland, zal alhier gehouden worden op vrijdag 20 maart a.s. te 12.00 uur op de werf van de Dienst van Openbare Werken gelegen aan de Stationsweg.
26 Maart, Hei en Boeicop. Nieuwe verlichting
Op de brughoofden van de Zwaanskuikenbrug is de oude petroleumverlichting vervangen door electrische lampen. De bedoeling is om de twee overblijvende petroleumlampen op de brug binnen afzienbare tijd eveneens door electrische lampen te doen vervangen.
14 April, Leerdam
De zaagavonden voor de jongens van de Zaagclub zijn weer voorbij. De leiders zijn druk bezig om de zaagstukjes af te werken en de zaak in orde te maken voor de tentoonstelling van de zaagclub, welke gehouden wordt op 17 en 18 april a.s., vrijdag en zaterdag, in het wijkgebouw van het Patrimonium. Het is wel de moeite waard om eens een kijkje te gaan nemen, wat de jongens zo in één avond per week nog gepresteerd hebben en daarmede van de straat werden gehouden. En wat een opoffering voor de leiders, die elke week maar weer klaar staan om de jongens te helpen met dit werk.
23 April, Culemborg. Varken verdwenen
Toen zaterdagmiddag dhr. U. een varken, dat in zijn vrachtwagen geladen was, bij een boer aan de Rijksstraatweg wilde uitladen, bleek het beest tot zijn grote verwondering te zijn verdwenen. Bij nader onderzoek was het dier uit de laadbak gesprongen en door een bewoner aan de Langmeersestraat in bewaring genomen. Wonder boven wonder had het dier geen verwondingen opgelopen.